ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ, ΜΙΑ ΓΥΝΑΙΚΑ

Πρότυπα διασήμων

Μιλώντας για σύμβολα η Μελίνα και η Γυναίκα ταυτίζονται στη σκέψη μας σε ένα και μόνο θαύμα. Αλλά η Μελίνα – σύμβολο και πρότυπο γυναικείας προσωπικότητας εξακολουθεί μέχρι σήμερα να εμπνέει γυναίκες ηλικίας αυστηρά 40+ αν και έχω τη χαρά να γνωρίζω νεώτερες στα τριάντα plus που θυμούνται σαν θεϊκή οπτασία τη Μελίνα κι αυτό είναι κάπως παρήγορο. Είναι όμως απαραίτητη η επισήμανση γιατί σκέφτομαι ότι όπως αλλάζει ο κόσμος, η αισθητική, οι αξίες έτσι αλλάζουν και τα πρότυπα διασήμων που οι νεώτεροι άνθρωποι βλέπουν ως παράδειγμα προς μίμηση είτε στην Τέχνη είτε στην Πολιτική.
Στις 8 Μαρτίου, παγκόσμια ημέρα της Γυναίκας και, δυο μέρες νωρίτερα, στις 6 Μαρτίου, ημέρα που η Μελίνα έφυγε για πάντα (πριν από 14 χρόνια, το 1994), δεν είχαν και τόση σημασία ως γεγονότα όση είχε η Καλομοίρα. Ακόμα και η πεντάμορφη αλλά αρκετά διαφορετική Έλενα Ναθαναήλ που επίσης με τον δικό της τρόπο υπήρξε πολύ προχωρημένη για την εποχή της ως προς αντιλήψεις και στερεότυπα, δύσκολα θα μπορούσε σήμερα να συγκινήσει όσο οι σαχλοκουδούνες παιδούλες που τραγουδούν και χορεύουν ό,τι θεωρείται εύπεπτο για τις νοητικές αντοχές του ευρέως κοινού και “ανεβαστικό” για τη επίφοβη λίμπιντο της νεολαίας.

Η Μελίνα στον… Κορυδαλλό

Της μίλησα για πρώτη φορά πριν από 25 ή 26 ολόκληρα χρόνια, το 1982 ή το ‘83, όταν κάνοντας τα πρώτα μου πραγματικά βήματα στο ρεπορτάζ για τις ειδήσεις, την πλησίασα σε μια εκδήλωση για να ζητήσω δήλωση για την Ημέρα της Γυναίκας επί τη ευκαιρία των εγκαινίων μιας νέας πτέρυγας στις γυναικείες… φυλακές. Στις φυλακές του Κορυδαλλού συνάντησα για πρώτη φορά τη Μελίνα! Δεν μπορώ να θυμηθώ την ακριβή διατύπωση του μηνύματός της στις γυναίκες που εκτίουν ποινές (πολλές από αυτές για ειδεχθή εγκλήματα) αλλά όλες πρέπει τώρα να βρουν το κουράγιο να ξανασκεφτούν τη ζωή, τα λάθη, τις παγίδες, τα τραγικά διλήμματα που συχνά επιφυλάσσει μα πάντα θα έρχεται μια καινούργια μέρα, μια καινούργια ευκαιρία να τις απαλλάξει από αδιέξοδα και να επουλώσει πληγές του παρελθόντος. Κι αν δεν θα τα καταφέρνουν όλες τόσο καλά, τουλάχιστον να τα καταφέρνουν οι περισσότερες με τη στήριξη και τη βοήθεια όσων μπορούν να σκεφτούν και τους άλλους ανθρώπους εκτός από τον εαυτό τους· γιατί σε τι άλλο χρησιμεύει η παιδεία και ο πολιτισμός σε μια οργανωμένη κοινωνία;

Εκεί ψηλά

Στη διάρκεια των δυο ή τριών λεπτών που μου μιλούσε (δηλαδή στην κάμερα) και ενώ καταγραφόταν η φωνή της και τα λόγια στο tape του ηχολήπτη δια μέσου του μικροφώνου που κρατούσα (η κάμερα είχε… film!), εμένα, ο νους μου δεν παρακολουθούσε τόσο τις λέξεις όσο το πρόσωπο και στα μάτια εκείνης της πανύψηλης γυναίκας που απέπνεε τη σπάνια φινέτσα και την αυτοπεποίθηση μιας κουλτούρας πρωτόγνωρης στα δημόσια κοινωνικά και πολιτιστικά πράγματα· η μικρή δημοσιογραφική μου εμπειρία πάλευε να σταθεί στο ύψος της περίστασης: έκανα ένα ρεπορτάζ μέσα στις φυλακές ανάμεσα σε κρατούμενες και μια Γυναίκα – σύμβολο Ελευθερίας και Πολιτισμού.
Ήρθε ξανά στο νου μου την περασμένη εβδομάδα η μακρινή εκείνη εικόνα, κι αναρωτήθηκα τι θα σκεφτόταν εκείνη για την … 35χρονη και τον Γενικό Γραμματέα… Από εκεί ψηλά που βρίσκεται (έτσι θέλω να λέω ότι βρίσκεται εκεί ψηλά) και βλέπει το Υπουργείο Πολιτισμού να συνθλίβεται και να λοιδορείται με φτηνές και κακόγουστες ερωτικές ιστορίες, εκβιασμούς, αυτοκτονικές απόπειρες, και διαχείριση κονδυλίων με κομματικές και συνδικαλιστικές προτεραιότητες και ισορροπίες. Κι αν πει κάποιος ότι τέτοια συνέβαιναν σε όλες τις εποχές, με άλλους σκηνοθέτες, φίλους, γραμματείς, και φαρισαίους στη θέση των σημερινών, θα πρέπει να παραδεχτεί ότι η διαφορά βρίσκεται ότι στη διακυβέρνηση της χώρας υπήρχε ο εκλεγμένος ηγέτης που δεν έτρεμε ούτε τα ΜΜΕ ούτε τις δημοσκοπήσεις.
Δεν ξέρω αν είχαμε περισσότερη δημοκρατία επί Ανδρέα Παπανδρέου, πάντως, ξέραμε ποιος κάνει στ’ αλήθεια κουμάντο και ποιος ευθύνεται για ό,τι καλό κι ό,τι στραβό μας συμβαίνει.
Ο πλουραλισμός στην ενημέρωση παίρνει τ’ απάνω του με δυναμισμό και ταχύτητα από το 1993 – 94 και μετά με σκοπό να συνεισφέρει στη βελτίωση της ποιότητας της δημοκρατίας στη χώρα που γέννησε τη Δημοκρατία. Υπάρχει όμως πλουραλισμός;

Πλήρης επιτυχιών

Κι έπειτα έρχεται η δεύτερη, η πιο σημαντική και σπουδαία ανάμνηση που κρατώ προσωπικά από τη Μελίνα και που σήμερα μου φαίνεται σαν ένα παραμύθι με την καλή μάγισσα που προσπαθούσε να κάνει κάτι μεγάλο και όμορφο στη χώρα της Φιλοσοφίας και των Τεχνών την ώρα που γύρω της ένα σωρό αυλοκόλακες, μαύροι καλικάντζαροι και ερπετά υπονόμευαν με μικρότητες και ατομικά οφέλη το μεγαλείο ΤΗΣ γυναίκας που σιχαινόταν όσο τίποτα την υποκρισία και την κάθε μίζερη μικροσκοπιμότητα. Έβλεπε και ένιωθε, μα μπροστά στο μεγάλο σκοπό απέστρεφε το βλέμμα· δεν ήθελε να ξέρει τίποτα για όλα αυτά που θα της έκλεβαν θετική ενέργεια για τα δυο οράματα: Την Αθήνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και την Επιστροφή των Μαρμάρων του Παρθενώνα - θύμωνε με όποιον τα έλεγε “Ελγίνεια”. Τον διόρθωνε ή τον στραβοκοίταζε. Πολλούς ανθρώπους αγαπούσε μα λίγους ανθρώπους ξεχώριζε, λίγους μπορούσε να εμπιστευτεί κι ήξερε πως συχνά ίσως έκανε λάθος εκτιμήσεις, μα πώς αλλιώς μπορούσε να διοικηθεί το Υπουργείο Πολιτισμού της Ελλάδας όταν σε κείνη προσωπικά δεν επιτρεπόταν το παραμικρό λάθος όταν η αποστολή της ήταν να φέρνει με το μέρος της Ελλάδος κάθε διεθνή προσωπικότητα με κύρος και επιρροή. Η ίδια δεν είχε καμιά ανάγκη από θαυμασμό, πλουτισμό, αίγλη. Όταν ανέλαβε ήταν ήδη πλήρης επιτυχιών και το μόνο που ήθελε ήταν να την αγαπούν για ό,τι καλό προσπαθούσε να καταφέρει για εμάς.

Το σκόπευτρο

Σε μια τέτοια στιγμή γνώρισα τη Μελίνα και γρήγορα βρέθηκα αρκετά κοντά της, αν και για μικρό χρονικό διάστημα επειδή δεν ανήκω στην κατηγορία αυτών που σκοτώνουν εν ψυχρώ για να ’χουν μόνιμη και σίγουρη θέση στον ήλιο.
Ήταν το 1984 ή 1985 όταν επισκέφθηκε την Αθήνα ο Ζακ Λανγκ, υπουργός Πολιτισμού της Γαλλίας από τον οποίο θα έπαιρνα συνέντευξη στο ξενοδοχείο όπου διέμενε, τη Μεγάλη Βρετανία. Η Μελίνα με ένα δύο συμβούλους καθόταν ήδη στο σαλόνι του λόμπι και τον περίμενε. Με προσκάλεσε να καθίσω μαζί του και ρώτησε το όνομά μου. Έπειτα θέλησε να μάθει τι ήξερα για τον Γάλλο υπουργό Πολιτισμού που σε λίγο θα μου έδινε συνέντευξη για την τηλεόραση.
Ήξερα πράγματα (mon dieu, ευτυχώς, είχα πάει διαβασμένη) οπότε σε μια στιγμή θέλησα να ρωτήσω κάτι, οπότε της λέω: «Εσείς, κυρία Μερκούρη….»
Χα, με ακινητοποίησε με το κοφτερό και συνάμα βελούδινο βλέμμα της που μαζί με τη φράση μου έκοψε και την ανάσα. Ήμουν, βλέπεις, μικρή… Η μαγκιά ή η αυθάδεια δεν είχαν εισχωρήσει στο δημοσιογραφικό μου αίμα.
«Μελίνα» άκουσα να λέει με κείνη τη χαρακτηριστική συρτή χροιά στη φωνή και τον τόνο όταν απαιτούσε από τον άλλον κάτι το εντελώς αυτονόητο.
Ήθελε να της απευθύνομαι στον ενικό χρησιμοποιώντας απλά το όνομά της. «Μελίνα»!
Σηκώθηκε πήγε στο σημείο όπου ο οπερατέρ είχε στήσει στο τρίποδο με την κάμερα, κοίταξε μέσα από το viewer το κάδρο και ζήτησε από τον οπερατέρ να αλλάξει λιγάκι τη γωνία λήψης (το θυμάσαι Αντώνη Κουρτικάκη;).

Μόλις τελείωσε η συνέντευξη με ρώτησε αν ήθελα να περάσω την επόμενη μέρα από το υπουργείο να μιλήσουμε για μια ιδέα που είχε σχετικά με κάποιες συνεντεύξεις προσωπικοτήτων που θα ήταν καλό, είπε, αν μπορούσε να προβάλλει στο πλαίσιο ενός ντοκιμαντέρ η Ελληνική Τηλεόραση…

Η ιστορία αυτή δεν τελειώνει εδώ, μα δεν θα διηγηθώ περισσότερα για ό,τι έγινε ή δεν έγινε κατόπιν με αυτό και με άλλα θέματα του ΥΠΠΟ της δεκαετίας του ’80.

Τι σημασία να έχει τώρα πια…
Όμως εκείνη η τεράστια προσωπική ικανοποίηση που ένιωσα ότι η ίδια η Μελίνα σκηνοθέτησε την πρώτη μου κάπως μεγαλύτερη σε διάρκεια συνέντευξη, δεν αλλοιώνεται όσα χρόνια και να περάσουν· είναι σαν ένα διαμαντένιο αστράκι να ’χει κρυφτεί καλά μέσα στα φουντωτά μαλλιά μου και να μου λαμπυρίζει σιγανά τι αξίζει γύρω μου και τι όχι. Προσπαθώ και εύχομαι να αντιλαμβάνομαι πάντα σωστά τα σήματα που εκπέμπονται και μπλέκονται.

Λαιστρυγονία

Κι αυτή λοιπόν είναι η ευχή μου για φέτος σε όλες τις γυναίκες που συμβολικά γιόρταζαν προχτές: Ξεχωρίστε τα αληθινά από τα ψεύτικα στρας! Αυτά που σας πουλάνε για το μυαλό σας και το σώμα. Γιατί όσο η δυστυχής 35χρονη νόμιζε ότι αρκεί να πουλήσεις έρωτα στον αξιωματούχο - εραστή που αψήφησε τα όρια στο σεξ που συστηματικά εξαγόραζε, κι έγινε μια τραγική φιγούρα, άλλο τόσο η επίσημη πολιτική/ κομματική/ συνδικαλιστική/ δικαστική και, ναι, δημοσιογραφική πορνεία που θα βαφτίζεται με άλλα ονόματα όπως «ερωτική σχέση», "χαβαλές" κ.λ.π. είναι οι αυταπάτες μας στη μυθική χώρα των… Λαιστρυγόνων, όπου καταντήσαμε να ζούμε. Περισσότερο παρά ποτέ ο ιστός της διαφθοράς είναι διεθνής· άρα αήττητος. Τίποτα δεν μπορείς να κάνεις γι αυτό, μα αν δεν σε παίρνει να φωνάξεις, Χες τους, τότε, πρόσεχε τα όρια του πόθου σου για φήμη, πλούτο και εξουσία. Ίσως έτσι να σταθείς τυχερή και γλιτώσεις την κατάθλιψη, τα χάπια. Χες ’τους… Χα, και βέβαια έχω ακούσει τη Μελίνα να λέει, Χες ’τους! Μόνο που σήμερα καμιά γυναίκα σε θέση εξουσίας δεν θα τολμούσε να το πει και να ακούν όλες οι άλλες, εμείς, που καταλαβαίνουν και την κοροϊδία και την κάθε κακοποίηση- να ακούνε και να αμφισβητούν τον κάθε γελοίο που θέλει να κυβερνήσει τον κόσμο με το να ακολουθεί πιστά και να βασίζει την εξουσία του στην κυριαρχία των ΜΜΕ και στις κατά παραγγελία δημοσκοπήσεις προς επηρεασμό της κοινής, κοινότατης γνώμης.

(Υ.Γ. Θα καθυστερήσω λιγάκι να αναρτήσω νέο κείμενο. Μην ανησυχήσετε, ε;)