SERENDIPITY...

Όχι ότι τα 'χω δει και όλα αλλά...

Ίσως να κάνω λάθος αλλά συχνά, αν όχι τις περισσότερες φορές, οι κριτικές σε παραπλανούν κι έτσι πολλές φορές παρασύρεσαι από τις “κριτικές” και τη διαφήμιση – που συχνά οι κριτικές είναι διαφήμιση και η διαφήμιση μεταμφιέζεται σε κριτική εξυπηρετώντας το σκοπό της – και πηγαίνεις να δεις το έργο (θεατρικό, κινηματογραφικό, χορευτικό κ.λ.π.) ή ό,τι τέλος πάντων θεωρείς πως σου ταιριάζει και προσφέρεται ως κουλτούρα στην πολιτιστική ζωή αυτής της πόλης. Αναμφισβήτητα «γίνονται πράγματα» και θαύματα με μάγους και ακροβατικά κι ό,τι άλλο θέλεις: συναυλίες, εκθέσεις, παρουσιάσεις παντός είδους μικρές και μεγάλες. Κι ό,τι γίνεται δεν γίνεται δίχως επιχορηγήσεις από το Υπουργείο Πολιτισμού και κυρίως δίχως χορηγούς επικοινωνίας. Αναζητούνται χώροι, αναζητούνται πόροι για όλα αυτά που πρέπει να συμβαίνουν σε μια πολιτιστικά ζωντανή πόλη χειμώνα καλοκαίρι. (Ηρώδειο, Λυκαβηττός, ΟΑΚΑ, Παναθηναϊκό, Βράχων, Πέτρα, Παλλάς, Λυρική, Μέγαρο, Επίδαυρος, και οι διάφορες εγκαταστάσεις αθλητικών γεγονότων από την Αθήνα 2004). Φυσικά, οι μικρές σκηνές εδώ κι εκεί (από τη Νέα Σμύρνη μέχρι τον Κολωνό, τον Κεραμικό, το Εθνικό Θέατρο κ.ο.κ.) αλλά και οι μεγάλες πίστες της Ιεράς Οδού και της παραλιακής συμπληρώνουν ένα τοπίο θαλερό και συνάμα θολό που άλλοτε επιδρά καταπραϋντικά στην ψυχή του κοινού – συλλογικά ή μεμονωμένα - άλλοτε την κακοποιεί επίσης συλλογικά ή μεμονωμένα. Να 'χαμε και σκηνικά και κοστούμια και καλύτερες σκηνές για τα καλά έργα, τι καλά που θα 'τανε! Αλλά είπαμε η Τέχνη έχει την τέχνη της, δεν χρειάζεται λεφτά (όπως άλλωστε και η Παιδεία θέλει τους χορηγούς της) και τα λοιπά και τα λοιπά.

Τα λεφτά κι η καλοπέραση χαλάνε την έμπνευση καμιά φορά και εμείς δεν το διακινδυνεύουμε.

Αφορμή για τη διατύπωση τέτοιων σκέψεων δίνουν πολλά απ’ όσα συμβαίνουν όπως για παράδειγμα, μιλώντας για θέατρο, το “Καθόλου Καλά” , το “Γάλα” , αλλά και το “Δύο” και το “Ορφέας και Ευρυδίκη” και το “Δάφνης και Χλόη”
Ανήκω κι εγώ στο φιλοθεάμων κοινό γεγονός που με νομιμοποιεί εξίσου (αν όχι περισσότερο), να εκφέρω την άποψη: «καλή η προσπάθεια, αλλά δεν αρκεί».
Όχι, επιτέλους, δεν αρκεί απλώς μια καλή προσπάθεια (ειδικά απο σημαντικούς του χώρου της τέχνης) γιατί με εξαίρεση το ταπεινό “Δάφνης και Χλόη” στο οποίο έχουμε αναφερθεί ξανά από τούτο εδώ το βήμα, όλα τα άλλα σε κάνανε κουρέλι και δεν σου αφήσανε τίποτα, κανένα μήνυμα με το οποίο να πορεύεσαι τις υπόλοιπες μέρες και να παίρνεις λίγο κουράγιο ότι παρά τη ζοφερή ζωή μας που σέρνεται μέσα στα δήθεν και την υποκουλτούρα και την κακογουστιά της συλλογικής καθημερινότητας, υπάρχουνε, διάολε, περισσότερες από μια στις πέντε πιθανότητες να σε … φτιάξει η Τέχνη σε τούτη την πόλη, να νιώσεις καλά, κι όχι καλά με τη χαζοχαρούμενη έννοια του «βγήκαμε και πήγαμε» αλλά, καλά, με κείνο το πολύτιμο συναίσθημα ότι «δυο ώρες» αρκούν να σου προσφέρουν ζωογόνο ενέργεια τόση που η παράσταση και της δικής σου ζωής να ανεβαίνει και να θριαμβεύει καθώς μεταλαμπαδεύεται από σένα στους οκείους σου και τους διπλανούς σου, ναι από εσένα που πηγαίνεις, βγαίνεις, βλέπεις, γνωρίζεις, καταλαβαίνεις όσα οι άλλοι δεν είχαν την ευκαιρία ή την όρεξη να εγκαταλείψουν για λίγο τον καναπέ, την τηλεόραση και την βαρεμάρα τους είτε απο κούραση είτε απο υποχρεώσεις είτε απο αφραγκία (αν και εγώ αυτά δεν τα πολυπιστεύω γιατί νομίζω ότι αυτό που φταίει είναι πρώτον οι προτεραιότητες: δίνω λεφτά για ταβέρνα και σκυλάδικο, δεν χαλαλίζω για κινηματογράφο και θέατρο - και εκείνο βαθύ τέλμα "πού να τρέχουμε τώωωρα". Τέλος πάντων σε λίγους απευθύνομαι ούτως ή άλλως.

Δεν ξέρω λοιπόν πώς ήταν ο Ορφέας και η Ευρυδίκη που είχε δει ο Ζ. Ζ. Ρουσσώ και είχε πει αυτό που είπε για τις «δυο ώρες» και αξίζει να ζεις, αλλά αυτό που είδα εγώ στη Λυρική στην Ακαδημίας ήτανε για γέλια και για κλάματα και δεν στέκομαι τώρα στο εάν η φωνή του Έρωτα ήτανε καλύτερη από τη άψητη φωνή του Ορφέα ή εάν ενδυματολογικά όλοι - βοσκοί και νύμφες και όλοι - ήτανε σαν να’ χανε να πάνε στο γραφείο όπου δουλεύουν ως υπάλληλοι (μάλλον σε εφορία ή υπουργείο) άντε να σταθούν και στην ουρά μιας τράπεζας να πληρώσουν το λογαριασμό - έτσι ήτανε ντυμένοι σαν να περιμένουν το μετρό μια συνηθισμένη μέρα. Ούτε σκηνοθετικά μαγεύομαι βλέποντας ιατρικές διαγνώσεις κρεμασμένες στα δέντρα του δάσους.

Ναι, συγκινήθηκα κι ένιωσα κόμπο στο λαιμό με το “Γάλα” αλλά ποιος δεν νιώθει κόμπο όταν σκέφτεται πόσο ανυπεράσπιστος και ευάλωτος και ανασφαλής είναι ένας νέος άντρας άρρωστος στην ψυχή και φτωχός και μετανάστης που απαιτεί την ανθρώπινη ζεστασιά στο βυζί της μάνας του κι ο αδερφός του αν και πιο δυναμικός χάνει και τη δική του ευκαιρία επειδή έχει για αίμα έναν σχιζοφρενή βιαστή.
Ξέρω ‘γω; Ναι, η κοινωνία φταίει κι είναι άτιμη και η ζωή είναι άδικη κι η τύχη – γ… την τύχη που λένε – αλλά εγώ δεν ξέρω αν έγινα πιο καλός άνθρωπος μετά από αυτό έργο ή αν τρομοκρατήθηκα ή αν είπα δόξα τω Θεώ δεν είμαι εγώ σε τέτοια μοίρα. Πάντως κουρέλι έγινα κι αν αυτός ήταν ο σκοπός τους τον πετύχανε.

Η μουσική του Κωνσταντίνου Β. ήταν επιβλητική: σου μένει στο μυαλό, αλλά κατά τα άλλα δεν σκέφτομαι πια κάτι ιδιαίτερο: πολύς θόρυβος δυσανάλογα μεγάλος στο αποτέλεσμα του “Δυο” νομίζω ήταν χαμηλότερο των προσδοκιών για έναν αναμφισβήτητα τόσο χαρισματικό χορευτή και χορογράφο. «Είσαι μειοψηφία» μου είπαν. Πάντα ήμουν, σκέφτηκα.

Οι ερμηνείες δεν ήταν καθόλου κακές στο “Καθόλου Καλά” αλλά το έργο τι να σου πει; Ότι τα σωφρονιστικά ιδρύματα και οι φυλακές είναι γεμάτα από ανήλικους και ενήλικες παραβάτες του νόμου που σε συντριπτική πλειοψηφία υπήρξαν θύματα κακοποίησης και αδιαφορίας κατά την παιδική τους ηλικία; Δυστυχώς έτσι είναι. Ήθελα όμως μια δυνατή φράση, κάποια συγκλονιστική ατάκα, κάποιο διάλογο να μου μείνει – να, όπως ας πούμε εκείνη η ατάκα «ούτε το όνομά σου δεν θα μάθει» στον “Λαβύρινθο του Πάνα”. Η σκηνή του βιασμού της ανήλικης Κόρας από τον ανατριχιαστικό γιατρό Κλούγκασυ ήταν αρκετά ευφυής από την άποψη της απόστασης του ενός από την άλλη. Ή στις “Ζωές των Άλλων”: «Είναι για μένα»!

Παρ’ όλα αυτά η μεγάλη αξία όλων αυτών έγκειται ακριβώς στο ότι «έχουμε και λέμε»!

Κι ύστερα όπως είπε ο άρχοντας Μπουαγιέ, ακόλουθος της πριγκίπισσας της Γαλλίας, στον Φράπα που τον προέτρεπε, Κύριέ μου, παίξε σφαίρα, στη σαΐτα είσαι χάλια:

«Μα η σφαίρα σπάει κεφάλια. Γεια σου, μπούφο, καληνύχτα!».