ΝΕΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - ΝΕΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ

Το διεθνές συμπόσιο στο Παρίσι όπου μίλησε και ο έλληνας πρωθυπουργός (ΦΩΤΟ)

Είδαμε κάποια αποσπάσματα της ομιλίας του Γιώργου Παπανδρέου στις ειδήσεις, κυρίως τα σχετικά με την αναγκαιότητα έκδοσης ευρωομολόγου. Ως γνωστόν πιστεύεται ότι έτσι θα δοθεί ώθηση στην προσπάθεια να ισχυροποιηθεί η δημοσιονομική και οικονομική ενοποίηση των 27 της Ε.Ε., θα προωθηθεί συνολικά η αναπτυξιακή πολιτική και η ανταγωνιστικότητα, θα γίνει ένα πρώτο βήμα κάλυψης του κενού που υπάρχει στο σύστημα οκονομικής διακυβέρνησης. Θα βαδίσουμε τελικά προς μια ισχυρότερη πολιτική ένωση; Στοχευμένα η Ευρώπη αναζητά και μέσω του μόνιμου Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθεροποίησης να σταθεί όρθια, να αντιμετωπίσει την παγκόσμια κρίση και την ύφεση που επέφερε ένας σοβαρά άρρωστος καπιταλισμός. Πάντως, παρ' όλα τα δεινά, φαίνεται πως αν όχι όλοι, οι περισσότεροι άνθρωποι και κράτη στον κόσμο, προκρίνουμε τον καπιταλισμό ως το πλέον επιθυμητό οικονομικό σύστημα ελευθερίας και ευημερίας. Αλλά ποιον καπιταλισμό θέλουμε;

Αναζητούμε εναγωνίως μια απάντηση πώς ο καπιταλισμός θα αναταποκριθεί στις προσδοκίες ανθρώπων και κρατών για ευημερία. Ας κοιτάξουμε πίσω να βρούμε ξανά το "πνεύμα" του!

Στις αρχές του εικοστού αιώνα, ο γερμανός κοινωνιολόγος Max Weber αμφισβητεί την κυρίαρχη μαρξιστική θεώρηση για τις δομές της οικονομίας της αγοράς, αναδεικνύοντας τον ρόλο της θρησκείας και της προτεσταντικής ηθικής ως γενεσιουργό αιτία της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Στο βιβλίο του Η προτεσταντική ηθική και το πνεύμα του καπιταλισμού, που πρώτη φορά εκδόθηκε το 1904-05, ο M. Weber αναφέρεται στα κίνητρα εμφάνισης και ανάπτυξης του σύγχρονου καπιταλισμού στη δυτική Ευρώπη και, αντίθετα με την τρέχουσα αντίληψη που τα εντοπίζει στην εντατική και συνεχή ενασχόληση με το χρήμα, υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει το "κίνητρο της απόκτησης", η "επιδίωξη του κέρδους" και το "κυνήγι του χρήματος". Υποστηρίζει ότι αυτά "...δεν έχουν καμία σχέση με τον καπιταλισμό" όπως και ότι "η απεριόριστη βουλιμία για πραγματοποίηση κέρδους, δεν είναι καθόλου ταυτόσημη με τον καπιταλισμό και πολύ λίγο ανταποκρίνεται στο πνεύμα του".

Ο καπιταλισμός, σύμφωνα με τον Weber, ταυτίζεται με την επιδίωξη ενός ανανεωμένου κέρδους που επιδιώκεται στο πλαίσιο μίας μόνιμης, ορθολογικά οργανωμένης επιχείρησης και πάντα με κριτήριο την αποδοτικότητα.

Όταν, όμως, η απόκτηση του κέρδους γίνεται με βίαιο τρόπο, ακόμα και στο πλαίσιο ενός ορθολογικά οργανωμένου και συστηματικού τρόπου, δεν ανταποκρίνεται στη σύγχρονη καπιταλιστική αντίληψη. Οι όροι δηλαδή που χαρακτηρίζουν μια οικονομική πράξη ως καπιταλιστική, βασίζονται "...στην προσδοκία κέρδους, στη βάση αξιοποίησης ευκαιριών ανταλλαγής, δηλαδή (τυπικά) ειρηνικών ευκαιριών απόκτησης κέρδους".

Επίσης προτείνω να διαβάστε την άποψη του καθηγητή της Νομικής Σχολής στο ΑΠΘ, Γρηγόρη Καλφέλη, που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (Παρασκευή 7 Ιανουαρίου 2011) υπό τον τίτλο Χρεοκοπία αξιών - Η κρίση στην Ελλάδα δεν είναι μόνο οικονομική.